Ceviz Yetiştiriciliği

Ceviz Türkiye’nin çok eski bir meyvesidir. Ülkemizde geniş yayılma alanı bulmuştur. Uzun yıllardır tohumla çoğaltılmasına rağmen, ancak son yıllarda modern anlamda kapama bahçe tesisleri yapılmaktadır. Türkiye 120.000 ton üretimiyle dünyada 4. sırada yer almaktadır. Ancak bu üretim yetersizdir. Ceviz yetiştiriciliğinin en önemli sorunlarından biriside istenilen özelliklere sahip standart ürünün yetersizliğidir. Bu nedenle özellikleri bilinen çeşitlerden kapama bahçe tesisi büyük önem taşımaktadır.

BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
Ceviz uzun ömürlü ağaçtır. Ceviz ağaçları büyük taç yapar ve 25-30 m’ye kadar yükselebilirler. Bitkinin kök,gövde gibi bütün organları değerlendirilebilir. Ağaçlar kazık köklüdür ve kökleri 3-4 m derine gidebilmektedir. Cevizağacının çiçekleri bir cinslidir. Erkek ve dişi çiçekler ayrı yerlerde ancak aynıağaç üzerinde bulunmaktadır. Erkek çiçekler iki yıllık dallarda, dişi çiçekler aynı yılın sürgünlerinde bulunur. Tozlanma rüzgarla olmaktadır.

İKLİM ve TOPRAK İSTEĞİ
İlkbahar geç ve sonbahar erkendonları sürgünlerde zararlanmalara neden olabilir. Yüksek yaz sıcakları özellikle 38°C’den sonra meyve kalitesindesorunlar olabilmektedir. İlkbahar geçyağışları ağaçlarda bakteriyel leke ve kara leke zararını artırabilmektedir.
Ceviz ağaçları kazık kökleri nedeniyle fazla su tutmayan, süzek ve derintoprakları sever. Taban suyu yüksek yerlerden hoşlanmaz. Toprak ve sudaki tuza karşı hassastır. Tuzluluk artıkçaverim kaybıda artmaktadır. Toprak pH’sıT6,5-7,5 olan topraklar uygun alanlardır. Toprakta sert tabaka varsa, dipkazanla sürülmelidir.

BAHÇE TESİSİ
Ceviz bahçesi tesis edilirken; arazinin sulama imkanları ve toprak yapısıile bölgenin iklim özellikleri bilinmelidir. Taban suyu yüksek alanlardan uzakdurulmalıdır. Don alanı oluşan yerlerebahçe kurulmamalıdır.İlkbahar geçdonları olan yerler sakıncalıdır. Bölgeye uygun en az 2 çeşit dikilmelidir. İsmine doğru, sertifikalı fidan kullanılmalıdır. Ceviz bahçe tesisi 2 şekilde yapılır.
1)Aşılı fidan dikerek.
2) Çöğürleri yerinde aşılayarak
Önce arazi hazırlığı yapılır. Toprakta sert tabaka varsa dip kazan veya riperle sürüm yapılır. Dekara 4-5 ton ahır gübresi verilmelidir. Diskaro ve tırmıkla sürüm yapıldıktan sonra, çukur işaretlemesi yapılır. Toprak şartlarınagöre 12X12m veya 10X10 m mesafede, 60cm genişlik ve 70 cm derinlikte açılan çukurlara fidanlar dikilir ve herek bağlanır. Dölleyici çeşitler esas çeşitten en fazla 50-70 m mesafede dikilmelidir.

Yerinde aşılama metodunda:
Tohumlar direk olarak arazide açılan çukurlara ekilir. Gelişen çöğürler daha sonra yerinde aşılanır. Ceviz ekonomik verime yatıncaya kadarki süre içinde ara ziraatı yapılabilir. Ara ziraatı yapılması düşünülüyorsa sıralar arasına Şeftali, Vişne ve Badem dikilebilir veya sebzecilik yapılabilir.

YILLIK BAKIM İŞLERİ
Toprak işleme; gübreleme, yabancı ot kontrolü ve sulama amacıyla yapılır. Yılda en az iki de fa toprak işlenir. Sonbaharda derin, ilkbaharda yüzlek sürüm daha uygundur. Sulama; karık, salma ve damlama yöntemleriyle yapılabilir. Haziran–Temmuz ve Ağustos’da en fazla suya ihtiyaç olur. Sulanan ceviz ağaçlarında, meyve verim ve kalitesi daha iyi olmaktadır.

BUDAMA
Cevizde şekil ve ürün budaması yapılır. Budama şiddetli soğuklar geçtiğinde ve ilkbahar geç donlarından sonra yapılmalıdır. Kesim yapılan yara yüzeyi macunlanmalıdır. Şekil Budamasında: 1. yıl fidan dikildikten sonra 1m. Yük seklikten tepe kesimi yapılır.
Tepe kesim yerinin altındaki 1-3 göze dokunulmadan, aşağıdaki gözlerde boyunlu göz varsa kesilir. Ceviz ağaçlarına doruk dallı ve modifiye lider sistemiyle şekil verilebilir. Taç yüksekliği kurak bölgelerde daha alttan, nemli yerlerde ise daha yukarıdan bırakılabilir. Modifiye lider sistemde bir lider ve 5-6 ana dal olacak şekilde budanabilir.Ürün budamasında dikkat edilmesi gerekenler:
Dişi çiçekler ve meyve, yeni sürgünlerin ucunda oluşur. Bu nedenle sürgün uçları kesilmemelidir. Dallarda sert budama yapılırsa, uzun sürgünler meydana gelir verim düşer. Ağaçta kuruyan ve rekabet eden dallar varsa çıkarılabilir. Ancak çıplaklaşma olmamalıdır.

HASAT
Hasattan 15 gün önce ağaçlar sulanmalıdır. Hasat sabah erken veya akşam üstü yapılmalıdır.Hasatta silkeleme veya sarsma yöntemi kullanılır. sırıkla hasat yapılmamalıdır Hasada iç olgunlaştığında, iç rengi krem beyaz olunca başlamalı Geç hasat yapılırsa iç kararması olur. Pratik olarak yeşil kabuk % 30-40 çatladığında hasada başlanır. Hasat edilen meyveler gölge ve havadar bir yerde kurutulur. Meyveler büyük yığın halinde veya çuvalda bekletilmemelidir.

ÖNEMLİ HASTALIK ve ZARARLILAR
Ceviz yetiştiriciliğinde etkiliolan birçok hastalık ve zararlımevcuttur. Ancak bunlardan bazıları şunlardır:
Ceviz iç kurdu (Laspeyresia pomonellal.):
Meyve kabuğu sertleşmeden önce iki meyvenin birbirine temas ettiği yerden, sap çukurundan meyvenin içine girerek zarar yapar. Koruyucu olarak HaziranTemmuz döneminde ilaçlamayapılmalıdır.
Ceviz Antraknozu ( Gnomonia Leptostyla):
Yaprak, meyve ve sürgünlerde Kara lekeler halinde görülür. Mantarı bir hastalıktır. Sonbaharda ve ilkbaharda bordo bulamacıyla ilaçlanmalıdır. Yere dökülen yapraklar toplanarak yakılmalıdır.
Yaprak Gal Akarı : (E r i o p h y n e s tristrıaites)(Uyuz):
Yaprakta yaşar.Yaprağın iki yüzeyinde kabarıklık meydana getirir. Mücadelesinde kükürt uygulanmalıdır.

ÇOĞALTILMASI
Ceviz Tohum ve Aşımetodları ile çoğaltılabilmektedir. Tohumla çoğaltma, çöğür elde etmek amacıyla yapılmakta dır. Bunun için sağlıklı ve iyi gelişen ağaçlardan tohum alınmalıdır. Tohumlar içi dolgun, çimlenme oranı yüksek (%80) ve 10gr.’dan büyük olmalıdır. Hasat sonrası tohumlar 0-8ºC’de adi depolarda veya +4 ºC’de soğuk depoda muhafaza edilmelidir. Ekim-Kasım ayında toprağa ekim yapılabilir. Ekim öncesi 60-90 cm sıra arası ve 15-20 cm sıra üzeri olacak şekilde karıklar hazırlanır. Tohumlar ekim öncesi hastalık ve zararlılara karşı ilaçlanmalıdır. Tohumlar 6-10 cm derinliğe, iki kabuğun birleşme düzlemi yere dik olacak şekilde ekilir. Kuş ve kemiricilere karşı önlem alınmalıdır. Cevizde çelik, daldırma ve doku kültürü gibi metodlar ekonomik ve pratik değildir. Halen en geçerli metod aşı ile çoğaltmadır. Cevizde fidan, çeşit değiştirme ve onarma amacıyla aşı yapılır.Kalem aşılarından;
Dilcikli, Omega, Yarma, Kakma, ve Çoban aşı metodları kullanılır. Kalem aşıları ilkbaharda veya iç mekanda yapılmaktadır.Göz aşılarından; T,Yama, Yongalı, aşı metodları kullanılmaktadır.
Fidan amacıyla göz aşıları temmuz- Ağustos aylarında, durgun göz aşısı olarak yapılmaktadır. Durgun göz aşısı yönteminde aynı yılın sürgünlerinden alınan gözler kullanılmalıdır. İlkbaharda yapılacak aşılarda ise kalemler dinlenme döneminde alınarak muhafaza edilmelidir.